យល់ដឹងអំពីបច្ចេកវិទ្យា Blockchain

I-តើបច្ចេកវិទ្យា Blockchain គឺជាអ្វី?

បច្ចេកវិទ្យា Blockchain គឺជាយន្តការមូលដ្ឋានទិន្នន័យកម្រិតខ្ពស់ដែលអាចឱ្យមានការចែករំលែកព័ត៌មាន ប្រកប ដោយតម្លាភាពនៅក្នុងបណ្តាញអាជីវកម្ម។ មូលដ្ឋានទិន្នន័យ blockchain ផ្ទុកទិន្នន័យនៅក្នុងទម្រង់ជាប្លុកៗដែលត្រូវបានតភ្ជាប់គ្នាជាខ្សែសង្វាក់មួយ។ ទិន្នន័យទាំងនោះមានភាពស៊ីសង្វាក់គ្នាតាមរយៈប្រវត្តិនៃប្រត្តិការព្រោះវាមិនអាចត្រូវបានកែប្រែឬលុបដោយគ្មានការអនុញ្ញាតពីបណ្តាញឡើយ។  អ្នកអាចប្រើបច្ចេកវិទ្យា blockchain ដើម្បីបង្កើតបញ្ជីកំណត់ត្រាដែលមិនអាចកែប្រែឬលុបបានសម្រាប់តាមដានការបញ្ជាទិញ ការទូទាត់ ការគ្រប់គ្រងគណនីនិងប្រតិបត្តិការផ្សេងៗទៀត។ ប្រព័ន្ធ blockchain មានយន្តការសម្រាប់ការពារការបញ្ចូលប្រតិបត្តិការផ្ទេរដោយមិនមានការអនុញ្ញាត និងយន្តការបង្កើតភាពស៊ីសង្វាក់គ្នាវវាងកំណត់ហេតុប្រតិបត្តិការផ្ទេរដែលត្រូវបានផ្ទុកក្នុងប្លុក។

Blockchain គឺជាប្រព័ន្ធទិន្នន័យ (Database) មួយប្រភេទដែលមានតួនាទីបែបវិមជ្ឈការ (Decentralized)។ ប្រព័ន្ធ Blockchain អាចអាចរក្សាទិន្នន័យបានសុវត្ថិភាពបានខ្ពស់​ ព្រោះទិន្នន័យដដែលដូចគ្នាត្រូវបានគេរក្សាទុកនៅច្រើនកន្លែង។ជាធម្មតាប្រព័ន្ធទិន្នន័យ (Database) ដែលគេនិយមប្រើកន្លងមក ត្រូវមានម៉ាស៊ីន Server កណ្តាលមួយដើម្បីផ្ទុកទិន្នន័យទាំងឡាយតាមប្រព័ន្ធបែបមជ្ឈការ (Centralized) ។ ប្រព័ន្ធ Blockchain គឺ ត្រូវមានម៉ាស៊ីនដូចនេះដូចគ្នានៅច្រើនកន្លែងហើយមានទំនាក់ទំនងជាមួយគ្នា។

ឧទាហរណ៍ ធុរកម្មលើវិស័យហិរញ្ញវត្ថុ នៅពេលដែលមានការផ្ញើ ឬដកលុយយើងត្រូវការធនាគារដើម្បីដើរតួនាទីជាអ្នកកណ្តាលដើម្បីទទួលខុសត្រូវ កត់ត្រា និងទុកលុយទាំងនោះ។ បើនិយាយទៅលើការទិញលក់ដី ឬទ្រព្យសម្បត្តិអ្វីមួយ ក៏ត្រូវមានសាក្សី ឬអាជ្ញាធរដែលត្រូវដើរតួជាអ្នកដឹងឮលើរឿងទាំងអស់នោះ ដើម្បីធានា និងផ្តល់ភាពជឿជាក់រវាងគ្នានឹងគ្នា។

បច្ចេកវិទ្យា Blockchain បានដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនោះ ដោយ Blockchain បានដើរតួជំនួសតួអង្គកណ្តាល ហើយអាចផ្តល់ភាពជឿជាក់ដល់ដៃគូរទុរកិច្ច​ (trustless)។ នេះមានន័យថា Blockchain នឹងជំនួសការងារធនាគារមួយផ្នែកធំ។

Blockchain មិនមែនជា Bitcoin ទេ មនុស្សជាច្រើនយល់ច្រលំ Blockchain ជាមួយនឹង Bitcoin តែតាមពិតវាគឺខុសគ្នា។ ដោយ Bitcoin គឺជាលុយឌីជីថល (Cryptocurrency) ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយសារបច្ចេកវិទ្យា Blockchain ប៉ុណ្ណោះ។

Blockchain = Block + Chain ដូច្នេះក្នុងការកត់ត្រាទិន្នន័យនៅលើ Blockchain គឺមានលក្ខណៈជាប្លុកហើយត្រូវបានតគ្នាជាសង្វាក់ ហើយគ្រប់ប្លុកមានឈុតទិន្នន័យដែលទាក់ទងគ្នារវាងប្លុកនីមួយៗ។

រាល់ទិន្នន័យដែលកត់ត្រានៅក្នុងប្លុកនីមួយៗត្រូវបានការពារសុវត្ថិភាពដោយបច្ចេកវិទ្យា Cryptography ដោយទិន្នន័យទាំងអស់ត្រូវបានបំលែងទៅជាកូដដែលមនុស្ស មិនអាចអានបានថាវាជាទិន្នន័យប្រភេទអ្វី។

II-ហេតុអ្វីបានជា blockchain មានសារៈសំខាន់?

បច្ចេកវិទ្យាមូលដ្ឋានទិន្នន័យធម្មតាមានបញ្ហាប្រឈមជាច្រើនទាក់ទងនឹងកំណត់ត្រាប្រតិបត្តិការហិរញ្ញវត្ថុ។ ឧទាហរណ៍  ក្នុងការលក់អចលនទ្រព្យ នៅពេលដែលលុយត្រូវបានផ្ទេររួច កម្មសិទ្ធិអចលនទ្រព្យត្រូវផ្ទេរពីអ្នកលក់ទៅឱ្យអ្នកទិញ។  ទាំងអ្នកទិញនិងអ្នកលក់អាចធ្វើកំណត់ត្រាប្រតិបត្តិការផ្ទេរនេះដោយឡែកពីគ្នា ប៉ុន្តែប្រភពនីមួយៗមិនគួរឱ្យជឿទុកចិត្តបានឡើយ។ ភាគីលក់អាចអះអាងថាពួកគេមិនបានទទួលប្រាក់ទោះបីពួកគេទទួលបានរួចក៏ដោយ ហើយភាគីទិញអាចប្រកែកថាពួកគេបានបង់ប្រាក់រួចហើយទោះបីពួកគេមិនទាន់បានបង់ប្រាក់ក៏ដោយ។

ដើម្បីចៀសវាងបញ្ហាផ្លូវច្បាប់ដែលអាចកើតមានឡើង ភាគីទិញនិងភាគីលក់ត្រូវរកភាគីទីបីដែលគេជឿទុកចិត្តបានដើម្បីធ្វើជាសាក្សីនិងបញ្ជាក់ថាប្រតិបត្តិការផ្ទេរនេះមានសុពលភាពត្រឹមត្រូវ។ វត្តមានរបស់អាជ្ញាធរកណ្តាលនេះមិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យមានភាពស្មុគស្មាញដល់ប្រតិបត្តិការប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបង្កើតនូវចំណុចខ្សោយរួមតែមួយផងដែរ។ ប្រសិនបើមូលដ្ឋានទិន្នន័យកណ្តាលមានបញ្ហា ភាគីទាំងពីរក៏ទទួលរងផលប៉ះពាល់ដែរ។

Blockchain អាចកាត់បន្ថយបញ្ហានេះបានដោយបង្កើតនូវប្រព័ន្ធវិមជ្ឈការសម្រាប់កត់ត្រានូវប្រតិបត្តិការដោយមិនអាចកែប្រែបាន។ នៅក្នុងករណីប្រតិបត្តិការអចលនទ្រព្យនេះ ប្រព័ន្ធ blockchain បង្កើតបញ្ជីកំណត់ត្រាមួយសម្រាប់អ្នកទិញ និងមួយសម្រាប់អ្នកលក់។ រាល់ប្រតិបត្តិការផ្ទេរទាំងអស់ត្រូវតែមានការយល់ព្រមដោយភាគីទាំងពីរ ហើយត្រូវបានរក្សាទុកដោយស្វ័យប្រវត្តិនៅក្នុងបញ្ជីកំណត់ត្រារបស់ភាគីទាំងពីរភ្លាមៗជាក់ស្ដែង។ ការកែប្រែកំណត់ត្រាប្រតិបត្តិការផ្ទេរដោយភាគីមួយដោយមិនមានការអនុញ្ញាតពីភាគីមួយទៀតនឹងធ្វើឱ្យខូចបញ្ជីកំណត់ត្រាទាំងមូល។ លក្ខណៈសម្បត្តិពិសេសនៃបច្ចេកវិទ្យា blockchain ទាំងនេះបាននាំឱ្យមានការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យានេះនៅក្នុងវិស័យផ្សេងៗ រួមទាំងការបង្កើតរូបិយប័ណ្ណឌីជីថលដូចជា Bitcoin ជាដើម។

III-តើបណ្តាញ blockchain មានប្រភេទអ្វីខ្លះ?

បណ្តាញ blockchain សាធារណៈ

Blockchain សាធារណៈអនុញ្ញាតឱ្យមនុស្សគ្រប់រូបចូលរួមប្រើប្រាស់បាន។ សមាជិកទាំងអស់នៃ blockchain សាធារណៈមានសិទ្ធិស្មើគ្នាក្នុងការអាន កែសម្រួល និងធ្វើឱ្យ blockchain មានសុពលភាព។ មនុស្សភាគច្រើនប្រើ blockchain សាធារណៈដើម្បីផ្លាស់ប្តូរ និងបង្កើតរូបិយប័ណ្ណគ្រីបតូដូចជា Bitcoin, Ethereum និង Litecoin ជាដើម។

បណ្តាញ blockchain ឯកជន

Blockchain ឯកជនជាបណ្តាញដែលត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នតែមួយ។ ស្ថាប័ននេះមានសិទ្ធកំណត់សមាជិកនិងសិទ្ធិរបស់សមាជិក។ Blockchain ឯកជនមានលក្ខណៈវិមជ្ឈការដោយផ្នែកប៉ុណ្ណោះ ព្រោះវាមានអ្នកគ្រប់គ្រងកណ្ដាលរួមមួយ។ ឧទាហរណ៍នៃ blockchain ឯកជនមួយគឺ Ripple ដែលជាបណ្តាញទិញដូររូបិយប័ណ្ណគ្រីបតូសម្រាប់អាជីវកម្ម។

បណ្តាញ blockchain កូនកាត់

Blockchains កូនកាត់ផ្សំឡើងដោយធាតុពីបណ្តាញឯកជននិងបណ្ដាញសាធារណៈ។ ក្រុមហ៊ុនអាចបង្កើតប្រព័ន្ធឯកជនដើម្បីដំណើរការជាមួយប្រព័ន្ធសាធារណៈ។ ក្នុងការធ្វើបែបនេះ គេអាចគ្រប់គ្រងការចូលប្រើទិន្នន័យមួយចំនួន និងអនុញ្ញាតឱ្យទិន្នន័យផ្សេងទៀតអាចប្រើបានជាសាធារណៈ។ គេប្រើកិច្ចសន្យាឆ្លាតវៃដើម្បីឱ្យសមាជិកក្នុងប្រព័ន្ធសាធារណៈពិនិត្យមើលប្រតិបត្តិការផ្ទេរក្នុងប្រព័ន្ធឯកជន។ ឧទាហរណ៍ ធនាគារអាចប្រើបណ្ដាញ blockchain កូនកាត់ដោយប្រើប្រព័ន្ធសាធារណៈសម្រាប់ដំណើរការផ្ទេររូបិយប័ណ្ណឌីជីថលសាធារណៈ និងរក្សារូបិយប័ណ្ណដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់ធនាគារក្នុងប្រព័ន្ធឯកជន។

បណ្ដាញ Blockchain សហគមន៍

បណ្ដាញ blockchain ប្រភេទសហគមន៍ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមនៃស្ថាប័នឬក្រុមហ៊ុនដែលត្រូវបានជ្រើសតាំងជាមុន។ សមាជិកនៃក្រុមគ្រប់គ្រងនេះចែករំលែកនឹងគ្នានូវទំនួលខុសត្រូវថែទាំបណ្ដាញនិងការកំណត់សិទ្ធិចូលប្រើទិន្នន័យ។ វិស័យដែលនិយមប្រើបណ្ដាញ blockchain ប្រភេទសហគមន៍ភាគច្រើនជាវិស័យដែលមានស្ថាប័នឬក្រុមហ៊ុនមានគោលដៅរួមនិងទទួលបានផលចំណេញច្រើនពីការចែករំលែកទំនួលខុសត្រូវ។ ឧទាហរណ៍បណ្ដាញ blockchain ប្រភេទសហគមន៍មួយឈ្មោះថា Global Shipping Business Network Consortium គឺជាបណ្ដាញមិនស្វែងរកផលចំណេញដែលមានគោលដៅធ្វើបរិវត្តកម្មឌីជីថលលើវិស័យដឹកជញ្ជូននិងបង្កើនកិច្ចសហការរវាងក្រុមហ៊ុនដឹកជញ្ជូនផ្លូវសមុទ្រ។

ហេតុនេះ Blockchain អាចប្រើបានលើសពីវិស័យហិរញ្ញវត្ថុ វាត្រូវបានប្រើប្រាស់លើផ្នែកផ្សេងៗទៀតជាច្រើនដូចជា៖

• ការកត់ត្រាទិន្នន័យការបោះឆ្នោត
• ការជួល Cloud Storage រវាងគ្នានឹងគ្នា
• ប្រព័ន្ធ Peer-to-Peer Lending ។ល។

ទោះបីជាយ៉ាងណាបច្ចេកវិទ្យា Blockchain កំពុងផ្លាស់ប្តូរពិភពលោក ហើយប្រទេសជាច្រើនកំពុងសិក្សា និងយកបច្ចេកវិទ្យានេះទៅប្រើប្រាស់ក្នុងវិស័យផ្សេងៗរៀងៗខ្លួន។

IV-តើបច្ចេកវិទ្យា blockchain មានអត្ថប្រយោជន៍អ្វីខ្លះ?

បច្ចេកវិទ្យា Blockchain នាំមកនូវអត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនដល់ការគ្រប់គ្រងប្រតិបត្តិការផ្ទេរទ្រព្យសម្បត្តិ។

សុវត្ថិភាពកម្រិតខ្ពស់

ប្រព័ន្ធ Blockchain ផ្តល់នូវសុវត្ថិភាពកម្រិតខ្ពស់ និងមានការជឿទុកចិត្តដែលមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ប្រតិបត្តិការផ្ទេរឌីជីថលទំនើបត្រូវការ។ ហានិភ័យក្នុងប្រតិបត្តិការផ្ទេរឌីជីថលមួយគឺការកែប្រែកម្មវិធីឱ្យបង្កើតរូបិយប័ណ្ណក្លែងក្លាយ។ ប៉ុន្តែបច្ចេកវិទ្យា blockchain ប្រើប្រាស់គោលការណ៍បី គឺ គោលការណ៍គ្រីបតូ គោលការណ៍វិមជ្ឈការ និងគោលការណ៍ការមូលមតិគ្នា ដើម្បីបង្កើតប្រព័ន្ធសូហ្វវែរដែលមានកម្រិតសុវត្ថិភាពខ្ពស់ មិនអាចកែប្រែបាន។ កម្មវិធី blockchain មិនអាចខូចដំណើរការដោយការវាយប្រហារលើចំណុចខ្សោយរួមតែមួយទេ ហើយកំណត់ត្រាប្រតិបត្តិការផ្ទេរមិនអាចត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរដោយអ្នកប្រើប្រាស់តែម្នាក់បានទេ។

ប្រសិទ្ធផលខ្ពស់

ប្រតិបត្តិការផ្ទេររវាងអាជីវកម្មនិងអាជីវកម្មអាចចំណាយពេលច្រើននិងមានភាពរាំងស្ទះច្រើន ជាពិសេសនៅពេលត្រូវការអនុលោមតាមច្បាប់ និងមានការចូលរួមត្រួតពិនិត្យពីស្ថាប័នភាគីទីបី។ ប្រតិបត្តិការអាជីវកម្មប្រភេទនេះនឹងអាចមានល្បឿនលឿនជាងមុន និងប្រសិទ្ធផលខ្ពស់ជាងមុនដោយសារតម្លាភាពនិងកិច្ចសន្យាឆ្លាតវៃដែលមាននៅក្នុងបច្ចេកវិទ្យា blockchain។

ល្បឿនសវនកម្មលឿនជាងមុន

សហគ្រាសត្រូវការដំណើរការ ផ្លាស់ប្តូរ រក្សាទុក និងបង្កើតឡើងវិញនូវប្រតិបត្តិការផ្ទេរឌីជីថលដោយសុវត្ថិភាព និងមានលក្ខណៈងាយស្រួលសម្រាប់ដំណើរការសវនកម្ម។ កំណត់ត្រា Blockchain គឺមិនអាចផ្លាស់ប្តូរកាលបរិច្ឆេទបានទេ។ ដូចនេះ រាល់កំណត់ត្រា blockchain ទាំងអស់ត្រូវបានរៀបលំដាប់ដោយកាលបរិច្ឆេទ។ តម្លាភាពទិន្នន័យនេះធ្វើឱ្យដំណើរការសវនកម្មលឿនជាងមុន។

V-គុណសម្បត្តិរបស់ Blockchain ដែលខុសពីប្រព័ន្ធបែបមជ្ឈការមានដូចខាងក្រោម៖

• រាល់ព័ត៌មានទាំងអស់ជាព័ត៌មានសាធារណៈ ដោយ Server ឬ Node ផ្សេងៗ មានតួនាទីផ្ទុក និងមើលថែព័ត៌មានដែលយើងហៅថា Block ហើយគ្រប់ Node ទាំងអស់អាចមើលដឹងថាព័ត៌មានទាំងអស់ត្រូវបានកត់ត្រានៅក្នុង Block ណាមួយ។
• មិនមាន Server កណ្តាលក្នុងការត្រួតពិនិត្យទិន្ន័យ គឺគ្រប់ Node ទាំងអស់មានតួនាទីដូចគ្នាក្នុងការត្រួតពិនិត្យ។
• គ្រប់ព័ត៌មានទាំងអស់នៅក្នុង Block មិនអាចលុប ឬកែប្រែបាននោះទេ ។
• មានសុវត្ថិភាពខ្ពស់ព្រោះដោយសារគ្រប់ Node ទាំងអស់មានតួនាទីពិនិត្យរាល់សកម្មភាពនៅក្នុងប្រព័ន្ធ។
• ធ្វើការដោយស្វ័យប្រវត្តិ ដោយ Software ត្រូវបានសរសេរឡើងដើម្បីការពារមិនឲ្យមានការកត់ត្រាព័ត៌មានជាន់គ្នា ព្រមទាំងរាល់ការបញ្ជួនព័ត៌មានរវាង Node នីមួយៗត្រូវបានធ្វើការដោយស្វ័យប្រវត្តិ។

(Source: https://aws.amazon.com/what-is/blockchain/)